राज्यव्यवहार कोश

(राज्यव्यवहारकोश से अनुप्रेषित)

राज्यव्यवहार कोश एक कोशग्रन्थ है जिसका निर्माण छत्रपति शिवाजी महाराज जी के एक मंत्री रामचन्द्र अमात्य ने धुन्धिराज नामक विद्वान की सहायता से निर्मित किया था। इस कोश में १३८० फारसी के प्रशासनिक शब्दों के तुल्य संस्कृत शब्द थे। अपने राज्याभिषेक के बाद शिवाजी महाराज जी ने रामचन्द्र अमात्य को शासकीय उपयोग में आने वाले फारसी शब्दों के लिये उपयुक्त संस्कृत शब्द निर्मित करने का यह कार्य सौंपा था।

इस कोश में रामचन्द्र ने लिखा है-

कृते म्लेच्छोच्छेदे भुवि निरवशेषं रविकुला-
वतंसेनात्यर्थं यवनवचनैर्लुप्तसरणीम्।
नृपव्याहारार्थं स तु विबुधभाषां वितनितुम्।
नियुक्तोऽभूद्विद्वान्नृपवर शिवच्छत्रपतिना ॥८१॥