"असमिया लिपि": अवतरणों में अंतर
Content deleted Content added
छो Bot: Migrating 7 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q191272 (translate me) |
अनुनाद सिंह (वार्ता | योगदान) No edit summary |
||
पंक्ति 1:
[[चित्र:Assamese coin.gif|right|thumb|250px|अहोम वंश की मुद्रा जिस पर असमिया लिपि में लिखा गया है।]]
{{ब्राम्ही}}
'''असमिया लिपि''' '[[पूर्वी नागरी लिपि|पूर्वी नागरी]]' का एक रूप है जो असमिया के साथ-साथ [[बांग्ला]] और [[विष्णुपुरिया मणिपुरी]] को लिखने के लिये प्रयोग की जाती है। केवल तीन वर्णों को छोड़कर शेष सभी वर्ण बांग्ला में भी ज्यों-के-त्यों प्रयुक्त होते हैं। ये तीन वर्ण हैं- '''ৰ''' (र), '''ৱ''' (व) और '''ক্ষ''' (क्ष) ।
==असमिया वर्ण==
===स्वरवर्ण===
{| class="wikitable" width="55%"
|-
|+ '''असमिया भाषा की स्वरध्वनि'''<ref>{{cite book | title=অসমীয়া ব্যাকৰণৰ মৌলিক বিচাৰ | publisher=বীণা লাইব্ৰেৰী, গুৱাহাটী, অসম | author=ড° গোলোকচন্দ্ৰ গোস্বামী | authorlink=স্বৰ-বৰ্ণমালা | year=১৯৯০ | pages=৪৫}}</ref> <ref>{{cite book | title=Assamese Its Formation and Development | publisher=LBS Publication, Guwahati | author=Banikanta Kakati | authorlink=Sounds and Letters | year=1995 | pages=56}}</ref>
|-
|-
! स्वरध्वनि
! [[अन्तरराष्ट्रीय ध्वनिलिपि]]
! प्रतिनिधि अक्षर / चिह्न
! उदाहरण
|-
| অ
| ɒ
| অ
| '''অ'''সম, '''ম'''ৰম
|-
| অ'
| ɔ
| অ'
| '''অ''''ত-'''ত''''ত, '''ক''''ত, '''ল''''ৰা
|-
| আ
| a
| আ, া
| আম, '''জা'''ম
|-
| ই
| i
| ই, ঈ, ি, ী
| '''ই'''ন্দিৰা, '''ঈ'''গল, '''চি'''হ্নযাত্ৰা, '''কী'''ৰ্তন
|-
| উ
| u
| উ, ঊ, ু, ূ
| '''উ'''ম, '''ঊ'''ণ, '''সুদূ'''ৰ
|-
| এ
| ɛ
| এ, ে
| '''এ'''ক, '''এ'''লান্ধু, '''বে'''ল (ফল), '''তে'''ল
|-
| এ'
| e
| এ, ে
| '''এ'''ৰী-পলু'''বে'''ল (Bell), '''ৰে'''ল, '''ভে'''দ, '''বে'''দ
|-
| ও
| o
| ও, ো
| '''ও'''ৰাং, '''ৰো'''হঘৰ, '''সো'''ণাৰি
|-
|}
{| class="wikitable"
|-
|+ '''स्वरवर्ण'''
|-
! अक्षर !! अक्षर का नाम !! ক /{{IPA|[kɔ]}}/-অৰ সৈতে স্বৰবৰ্ণ চিহ্ন !! চিহ্নটোৰ নাম !! [[:en:IPA|IPA]]
|-
| style="font-size:14pt;" | অ || || style="font-size:14pt;" | ক <font size=2>
| || align=center | /{{IPA|ɔ}}/, /{{IPA|kɔ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | <font size=2> </font> ' || উৰ্ধ কমা || style="font-size:14pt;" | <font size=2></font> (ক')
| || align=center | /{{IPA|ko}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | আ || || style="font-size:14pt;" | কা
| আ-কাৰ || align=center | /{{IPA|ka}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ই || হ্ৰস্ব ই || style="font-size:14pt;" | কি
| হ্ৰস্ব ই-কাৰ || align=center | /{{IPA|ki}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঈ || দীৰ্ঘ ই || style="font-size:14pt;" | কী
| দীৰ্ঘ ঈ-কাৰ || align=center | /{{IPA|ki}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | উ || হ্ৰস্ব উ || style="font-size:14pt;" | কু
| হ্ৰস্ব উ-কাৰ || align=center | /{{IPA|ku}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঊ || দীৰ্ঘ উ || style="font-size:14pt;" | কূ
| দীৰ্ঘ ঊ-কাৰ || align=center | /{{IPA|ku}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঋ || ৰি || style="font-size:14pt;" | কৃ
| ঋ-কাৰ || align=center | /{{IPA|kri}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | এ || || style="font-size:14pt;" | কে
| এ-কাৰ || align=center | /{{IPA|kɛ}}/ and /{{IPA|ke}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঐ || অ'ই || style="font-size:14pt;" | কৈ
| ঐ-কাৰ || align=center | /{{IPA|kɔj}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ও || || style="font-size:14pt;" | কো
| ও-কাৰ || align=center | /{{IPA|kʊ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঔ || অ'উ || style="font-size:14pt;" | কৌ
| ঔ-কাৰ || align=center | /{{IPA|kɔw}}/
|-
|}
===व्यञ्जन वर्ण===
{| class="wikitable"
|+ '''व्यञ्जन वर्ण'''
! अक्षर !! अक्षर का नाम !! [[:en:IPA|IPA]]
|-
| style="font-size:14pt;" | ক || || align=center | /{{IPA|k}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | খ || || align=center | /{{IPA|kʰ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | গ || || align=center | /{{IPA|ɡ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঘ || || align=center | /{{IPA|ɡʱ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঙ || || align=center | /{{IPA|ŋ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | চ || প্ৰথম চ || align=center | /{{IPA|s}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ছ || দ্বিতীয় চ || salign=center | /{{IPA|sh}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | জ || বৰ্গীয় জ || align=center | /{{IPA|z}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঝ || || align=center | /{{IPA|zh}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঞ || || align=center | /{{IPA|j}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ট || মূৰ্ধণ্য ট || align=center | /{{IPA|t}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঠ || মূৰ্ধণ্য ঠ || align=center | /{{IPA|tʰ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ড || মূৰ্ধণ্য ড || align=center | /{{IPA|d}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঢ || মূৰ্ধণ্য ঢ || align=center | /{{IPA|dʱ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ণ || মূৰ্ধণ্য ণ || align=center | /{{IPA|n}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ত || দন্ত্য ত || align=center | /{{IPA|t}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | থ || দন্ত্য থ || align=center | /{{IPA|tʰ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | দ || দন্ত্য দ || align=center | /{{IPA|d}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ধ || দন্ত্য ধ || align=center | /{{IPA|dʱ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ন || দন্ত্য ন || align=center | /{{IPA|n}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | প || || align=center | /{{IPA|p}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ফ || || align=center | /{{IPA|pʰ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ব || || align=center | /{{IPA|b}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ভ || || align=center | /{{IPA|bʱ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ম || || align=center | /{{IPA|m}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | য || অন্তঃস্থ য || align=center | /{{IPA|z}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ৰ || || align=center | /{{IPA|ɹ}}
|-
| style="font-size:14pt;" | ল || || align=center | /{{IPA|l}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ৱ || ওঅ ব || align=center | /{{IPA|w}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | শ || তালব্য শ || align=center | /{{IPA|x}}/~/{{IPA|s}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ষ || মূৰ্ধন্য ষ || align=center | /{{IPA|x}}/~/{{IPA|s}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | স || দন্ত্য স || align=center | /{{IPA|x}}/~/{{IPA|s}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | হ || || align=center | /{{IPA|h}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ক্ষ || || align=center | /{{IPA|kʰj}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ড় || ডৰে ৰ || align=center | /{{IPA|ɾ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ঢ় || ঢৰে ৰ || align=center | /{{IPA|ɾ}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | য় || অন্তঃস্থ য় || align=center | /{{IPA|j}}/
|-
| style="font-size:14pt;" | ৎ || হসন্ত (খন্দ ত) || align=center |
|-
| style="font-size:14pt;" | ং || অনুস্বৰ || align=center |
|-
| style="font-size:14pt;" | ঃ || বিসৰ্গ || align=center |
|-
| style="font-size:14pt;" | ৺ || চন্দ্ৰবিন্দু || align=center |
|-
|}
</div>
===युक्ताक्षर===
{| class="wikitable sortable"
|-
! আখৰবোৰ !! युक्ताक्षर
|-
| ক + ক || ক্ক
|-
| ঙ + ক || ঙ্ক
|-
| ল + ক || ল্ক
|-
| ষ + ক || ষ্ক
|-
| স + ফ || স্ফ
|-
| ঙ + খ || ঙ্খ
|-
| স + খ || স্খ
|-
| ঙ + গ || ঙ্গ
|-
| ঙ + ঘ || ঙঘ
|-
| দ + ঘ || দঘ
|-
| শ + চ || শ্চ
|-
| চ + ছ || চ্ছ
|-
| ঞ + ছ || ঞ্ছ
|-
| ঞ + জ || ঞ্জ
|-
| জ + ঞ || জ্ঞ
|-
| ল + ট || ল্ট
|-
| ণ + ঠ || ণ্ঠ
|-
| ষ + ঠ || ষ্ঠ
|-
| ণ + ড || ণ্ড
|-
| ষ + ণ || ষ্ণ
|-
| হ + ন || হ্ন
|-
| ক + ষ || ক্ষ
|-
| প + ত || প্ত
|-
| স + ত || স্ত
|-
| ক + ত || ক্ত
|-
| গ + ন || ঘ্ন
|-
| ম + ন || ম্ন
|-
| শ + ন || শ্ন
|-
| স + ন || স্ন
|-
| হ + ন || হ
|-
| ত + থ || ত্থ
|-
| ন + থ || ন্থ
|-
| ন + দ || ন্দ
|-
| ব + দ || ব্দ
|-
| ম + প || ম্প
|-
| ল + প || ল্প
|-
| ষ + প || ষ্প
|-
| স + প || স্প
|-
| ম + ফ || ম্ফ
|-
| ষ + ফ || স্ফ
|-
| দ + ব || দ্ব
|-
| ম + ব || ম্ব
|-
| হ + ব || হ্ব
|-
| দ + ভ || দ্ভ
|-
| ম + ভ || ম্ভ
|-
| ক + ম || ক্ম
|-
| দ + ম || দ্ম
|-
| হ + ম || হ্ম
|-
| ম + ম || ম্ম
|-
| ষ + ট || ষ্ট
|}
</div>
===संख्या===
{| class="wikitable"
|-
|+ '''संख्या'''
|-
! अंग्रेजी संख्या
! 0
! 1
! 2
! 3
! 4
! 5
! 6
! 7
! 8
! 9
|-
! असमिया संख्या
| ০
| ১
| ২
| ৩
| ৪
| ৫
| ৬
| ৭
| ৮
| ৯
|-
! असमिया नाम
| शून्य
| एक
| दुइ
| तिनि
| चारि
| पाच
| छय
| सात
| आठ
| न
|}
===असमिया और बांग्ला लिपि के मुख्य भेद===
{| class="wikitable"
|-
|+ '''''असमिया अद्वितीय वर्णसमूह'''''
|-
|-
! अक्षर !! IPA !! बांग्ला
|-
| style="font-size:16pt;" |<center> ৰ <center>||align=center | {{IPA|ɹ}} || - (নাই)
|-
| style="font-size:16pt;" |<center> ৱ <center>||align=center | {{IPA|w}} || - (নাই)
|-
| style="font-size:16pt;" |<center> ক্ষ <center>||align=center | {{IPA|kʰj}} || - (নাই)
|-
|}
== संयुक्ताक्षर ==
Line 112 ⟶ 469:
|}
==सन्दर्भ==
{{टिप्पणीसूची}}
== बाहरी कड़ियाँ ==
| |||