"ध्वनि प्रदूषण": अवतरणों में अंतर
Content deleted Content added
छो बॉट: पुनर्प्रेषण ठीक कर रहा है |
Rescuing 7 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.1 |
||
पंक्ति 2:
'''ध्वनि प्रदूषण''' या '''अत्यधिक शोर''' किसी भी प्रकार के अनुपयोगी ध्वनियों को कहते हैं, जिससे मानव और जीव जन्तुओं को परेशानी होती है। इसमें यातायात के दौरान उत्पन्न होने वाला शोर मुख्य कारण है। जनसंख्या और विकास के साथ ही यातायात और वाहनों की संख्या में भी वृद्धि होती जिसके कारण यातायात के दौरान होने वाला ध्वनि प्रदूषण भी बढ़ने लगता है। अत्यधिक शोर से सुनने की शक्ति भी चले जाने का खतरा होता है।
<span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">== ध्वनि के स्रोत == <!--Translate this template and uncomment {{seealso|Roadway noise|Aircraft noise|Noise measurement}} --> दुनिया भर में सबसे ज्यादा शोर के स्रोत परिवहन प्रणालियों, मोटर वाहन का शोर है, किंतु इसमें [[वैमानिक ध्वनि|वैमानिक शौर-शराबा तथा]] ([[:en:aircraft noise|aircraft noise]]) रेल से होने वाला शोर भी शामिल है।<ref>सी.</span> == ध्वनीचा स्त्रोत == <! - या टेम्प्लेटचा अनुवाद करा आणि अनावृत्त {{seealso | रोडवे शोर | विमान आवाज | ध्वनी मोजा}} -> जगातील सर्वात जास्त ध्वनी स्त्रोत परिवहन प्रणाली ऑटोमोटिव्हचा आवाज आहे, पण त्यात [[एरोनाटिकल ध्वनी] एरियल साउंडट्रॅक आणि]] ([[: एनवायर्न शोर | विमान आवाज]]) समाविष्ट आहे.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">माइकल होगन और गैरी लेटशॉ[http://www.worldcatlibraries.org/wcpa/top3mset/2930880 '' राजमार्ग नियोजन एवं शोर-शराबा के बीच संबंध ''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070518225130/http://www.worldcatlibraries.org/wcpa/top3mset/2930880 |date=18 मई 2007 }}, अमरीकी सिविल इंजीनियर्स समिति द्वारा एएससीई की कार्यवाही शहरी परिवहन डिवीजन के विशेष सम्मेलन २१ -२३ मई १९७३, शिकागो, इलिनाय .</span> माइकल होगन आणि गॅरी लाइटशॉ [http://www.worldcatlibraries.org/wcpa/top3mset/2930880 "हायवे प्लॅनिंग अँड नॉईज दरम्यानचा संबंध" '] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070518225130/http://www.worldcatlibraries.org/wcpa/top3mset/2930880 |date=18 मई 2007 }}, अमेरिकन सिव्हिल इंजिनियर कमेटीच्या एएससीईच्या नागरी वाहतूक विभागातील विशेष परिषद 21 -23 मे 1 9 73, शिकागो, इलिनॉय</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">अमेरिकन शहरी परिवहन प्रभाग</ref> खराब [[शहरी नियोजन]] ([[:en:urban planning|urban planning]]) ध्वनि प्रदूषण को बढा सकता है, क्योंकि इसके साथ-साथ औद्योगिक और आवासीय इमारतें आवासीय क्षेत्रों में ध्वनि प्रदूषण का कारण बन सकते हैं।</span> अमेरिकन शहरी परिवहन विभाग खराब [[शहरी नियोजन]] ([[: शहरी नियोजन | शहरी नियोजन]]) आवाजाचे प्रदूषण, तसेच औद्योगिक व निवासी इमारती, निवासी भागात ध्वनि प्रदूषण वाढवू शकते. कारण होऊ शकते.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">अन्य स्रोतों में कार्यालय के उपकरण, फैक्टरी मशीनरी, निर्माण कार्य, उपकरण, बिजली उपकरण, [[प्रकाश|प्रकाश व्यवस्था]] ([[:en:lighting|lighting]]) गुनगुनाना एवं ऑडियो मनोरंजन सिस्टम आते है।</span> इतर स्रोतांमध्ये ऑफिस उपकरणे, कारखाना यंत्रणा, बांधकाम कार्य, उपकरणे, पॉवर टूल्स, [[लाइटिंग | लाइटिंग]] ([[: एन लाइटिंग लाइटिंग]]) आणि संगीत मनोरंजन प्रणाली समाविष्ट आहे.</span> <span class="notranslate" onmouseover="_tipon(this)" onmouseout="_tipoff()"><span class="google-src-text" style="direction: ltr; text-align: left">.</span> .</span>
== मानव स्वास्थ्य पर प्रभाव ==
पंक्ति 27:
== पर्यावरणीय प्रभाव ==
शोर-शराबा पशुओं में तनाव पैदा करने, प्रीडेटर/शिकार की पहचान तथा बचाव एवं प्रजनन एवं नेवीगेशन के संबंध में सम्प्रेषण के समय ध्वनि के उपयोग के साथ हस्तक्षेप द्वारा नाजुक संतुलन कोपरिवर्तित करते हुए जानवरों पर गहरा प्रभाव डाल सकता है। अधिक देर तक ध्वनिक प्रतिछाया में बने रहने से अस्थायी या स्थायी तौर पर श्रवण शक्ति का ह्रास.<ref>
पशु जीवन पर शोर-शराबे का प्रभाव [[आवास संहार|उपयोग हेतु आवास में कमी]] ([[:en:Habitat destruction|reduction of usable habitat]]) ला सकता है जो शोर शराबे वाले क्षेत्रों के कारण हो सकता है तथा जो खतरे में पड़ी प्रजातियों के मामले में [[विलुप्त हो जाना|विलुप्तीकरण]] ([[:en:extinction|extinction]]) के मार्ग का एक भाग हो सकता है।.ध्वनि प्रदूषण के कारण होने वाली क्षति के सर्वोत्तम ज्ञात मामलों में से एक [[समुद्र के किनारे वाला व्हेल|समुद्री व्हेल]] ([[:en:beached whale|beached whale]]) की कुछ विशेष प्रजातियों की मृत्यु होती है जिन्हें सेना की तोपों की भंयकर गर्जना अर्थात [[सोनार|सोनार द्वारा समुद्र के किनारे ला दिया जाता है]] ([[:en:sonar|sonar]])।<ref><!--Translate this template and uncomment
पंक्ति 42:
--></ref>
शोर-शराबा प्रजातियों को तेज आवाज में वार्ता करने में सक्षम बनाता है जिसे लोम्बार्ड स्थानीय प्रतिक्रिया कहते हैं।<ref>www.dosits.org / शब्दावली / पॉप / lvr.htm</ref> वैज्ञानिकों और शोधकर्ताओं ने एसेऐसे प्रोग्राम आयोजित किए हैं जिनसे व्हेल के गुनगुनाने की अवधि की लंबाई उस समय अधिक होती है जब पनडुब्बी डिटेक्टर ऑन होते हैं<ref>
[[जेब्रा फिंच]] ([[:en:Zebra finch|Zebra finch]]) यातायात के कारण पैदा होने वाले शोर शराबे के संपर्क में आते समय अपने सहयोगियों के साथ तुलनात्मक रूप से कम विश्वस्नीय रह जाता है। यह बदल सकता है विकासवादी की आबादी के पथ को चुन कर " सेक्सी " गुण, sapping संसाधनों को आम तौर पर अन्य गतिविधियों के लिए समर्पित है और इस तरह का नेतृत्व करने के लिए आनुवंशिक और गहरा विकासवादी परिणाम हैं .<ref>मिलियस एस (२००७).उच्च मात्रा, कम निष्ठा : पक्षी के रूप में कम विश्वासयोग्य मंद ध्वनि, ''विज्ञान समाचार'' वॉल्यूम . 172, पी.११६. ([http://www.sciencenews.org/articles/20070825/fob3ref.asp संदर्भ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080424012130/http://www.sciencenews.org/articles/20070825/fob3ref.asp |date=24 अप्रैल 2008 }})</ref>
== शमन और ध्वनि का नियंत्रण ==
पंक्ति 87:
==बाहरी कड़ियाँ==
* [https://web.archive.org/web/20090216203843/http://www.who.int/docstore/peh/noise/Comnoise-1.pdf विश्व स्वास्थ्य संगठन - सामुदायिक शोर-शराबे के लिए दिशा निर्देश]
* [https://web.archive.org/web/20090222223535/http://www.wired.com/science/planetearth/magazine/16-06/st_thompson क्लाइव थॉम्पसन के विचार : मानव निर्मित शोर कैसे हो सकता है संभंवत: पृथ्वी के पारिस्थितिकी ] बदलाव के कारण पर [[हिज्जे]] ([[:en:sic|sic]]))
{{प्रदूषण}}
|