संतोष राम

भारतीय चित्रपट दिग्दर्शक और निर्माता

संतोष राम एक भारतीय निर्देशक, लेखक और निर्माता हैं। वह व्यापक रूप से अपनी लघु फिल्मों वर्तुल २००९, गली २०१५ और प्रश्न के लिए जाने जाते हैं, जिन्हें दुनिया भर के विभिन्न फिल्म समारोहों में सम्मानित गया है। [1] उनकी पहली लघु फिल्म वर्तुल [2] जिसे ५६ से अधिक फिल्म समारोहों में प्रदर्शित किया गया और तेरह पुरस्कार जीते। प्रश्न २०२० को फिल्मफेयर लघु फिल्म पुरस्कार २०२० के लिए शॉर्टलिस्ट किया गया था। संतोष राम ने फ्लोरेंस, इटली में यूनिसेफ इनोसेंटी फिल्म फेस्टिवल २०२१ में प्रश्न के लिए विशेष उल्लेख (लेखन) के लिए आइरिस अवार्ड जीता।

संतोष राम
राष्ट्रीयता भारतीय
पेशा निर्देशक, पटकथा लेखक, निर्माता
कार्यकाल २००८-वर्तमान

प्रारंभिक जीवन संपादित करें

संतोष का जन्म डोंगरशेलकी , महाराष्ट्र में हुआ था। राम उदगीर , [3] में  एक मध्यमवर्गीय परिवार में पले-बढ़े। मराठवाड़ा क्षेत्र में बिताए बचपन से राम प्रभावित हैं। [4]

संतोष [5] ने २००९  में वर्तुळ नामक  लघु फिल्म [6] का लेखन और निर्देशन करके अपने फिल्म निर्माण करियर की शुरुआत की। उनकी पहली मराठी भाषा की लघु फिल्म वर्तुल उन्होंने ३५  मिमी फिल्म पर शूट की। वर्तुल (२००९) को से अधिक राष्ट्रीय और अंतर्राष्ट्रीय फिल्म समारोहों में प्रदर्शित किया गया, जिसमें ११ वां ओसियन सिनेफैन फिल्म फेस्टिवल [7] नई दिल्ली, केरल का तीसरा अंतर्राष्ट्रीय वृत्तचित्र और लघु फिल्म समारोह, २०१० , भारत, थर्ड आई 8वां एशियाई फिल्म महोत्सव [8] २००९, मुंबई और १७ वां टोरंटो रील एशियन इंटरनेशनल फिल्म फेस्टिवल २०१३  (कनाडा) में तेरह पुरस्कार जीते। उनकी दूसरी लघु फिल्म गली (२०१५ ) को १३  राष्ट्रीय और अंतर्राष्ट्रीय फिल्म समारोहों में प्रदर्शित किया गया। उनकी नवीनतम फिल्म प्रश्न ([9] को फिल्मफेयर लघु फिल्म पुरस्कार २०२०[10] के लिए शॉर्टलिस्ट किया गया था और सत्रह पुरस्कार जीतकर दुनिया भर के ३६  फिल्म समारोहों [11]  के लिए आधिकारिक तौर पर चुना गया है।


फ़िल्में संपादित करें

वर्ष फ़िल्म भाषा निदेशक लेखक निर्माता टिपण्णी
२००९ वर्तुल मराठी हाँ हाँ नहीं 53 फिल्म समारोहों में आधिकारिक चयन14 पुरस्कार जीते
२०१५ गली मराठी हाँ हाँ हाँ तेरह फिल्म समारोहों में आधिकारिक चयन' लघु फिल्म
२०२० प्रश्न [12] मराठी हाँ हाँ नहीं चौंतीस फिल्म समारोहों में आधिकारिक चयन सोलह पुरस्कार जीतना
२०२३ युवराज और शाहजहाँ की कहानी मराठी, हिन्दी हाँ हाँ हाँ लघु फिल्म
२०२४ चायना मोबाइल [13] मराठी हाँ हाँ हाँ फीचर फिल्म

पुरस्कार संपादित करें

वर्तुल २००९

  • सर्वश्रेष्ठ फिल्म - भारत का चौथा अंतर्राष्ट्रीय लघु फिल्म समारोह २०१० , चेन्नई।
  • सर्वश्रेष्ठ फिल्म - दूसरा अंतर्राष्ट्रीय फिल्म समारोह नागपुर २०११
  • सर्वश्रेष्ठ निर्देशक - पुणे शॉर्ट फिल्म फेस्टिवल २०११ , पुणे
  • सर्वश्रेष्ठ फिल्म - छठा गोवा मराठी फिल्म महोत्सव २०१३ , गोवा
  • सर्वश्रेष्ठ बाल फिल्म - मालाबार शॉर्ट फिल्म फेस्टिवल २०१३
  • फिल्म निर्माण में उत्कृष्टता के लिए प्रशंसा पुरस्कार - कन्याकुमारी अंतर्राष्ट्रीय फिल्म महोत्सव २०१३ , कन्याकुमारी
  • जूरी स्पेशल मेंशन -नवी मुंबई इंटरनेशनल फिल्म फेस्टिवल [14] २०१४  नवी मुंबई
  • सर्वश्रेष्ठ फिल्म - बार्शी शॉर्ट फिल्म फेस्टिवल २०१४  
  • सर्वश्रेष्ठ फिल्म - पहला महाराष्ट्र शॉर्ट फिल्म फेस्टिवल २०१४  
  • नामांकित - महाराष्ट्र टाइम्स अवार्ड्स २०१०

प्रश्न २०२०

  • आइरिस अवार्ड विशेष उल्लेख(लेखन) यूनिसेफ इनोसेंटी फिल्म फेस्टिवल 2021 फ्लोरेंस, इटली [15]
  • नामांकन - सर्वश्रेष्ठ लघु फिल्म - फिल्मफेयर पुरस्कार ,मुंबई २०२० [16]
  • सर्वश्रेष्ठ लघु फिल्म - तीसरा लघु फिल्म महोत्सव,  २०२०[17]
  • सर्वश्रेष्ठ लघु फिल्म - चौथा अन्ना भाऊ साठे अंतर्राष्ट्रीय फिल्म महोत्सव,पुणे २०२१  
  • सर्वश्रेष्ठ सामाजिक लघु फिल्म - बेतिया अंतर्राष्ट्रीय फिल्म महोत्सव, २०२०
  • बेस्ट शॉर्ट फिल्म स्पेशल ऑनरेबल मेंशन - स्प्राउटिंग सीड इंटरनेशनल लघु फिल्म महोत्सव, २०२०
  • सर्वश्रेष्ठ निर्देशक - चौथा अन्ना भाऊ साठे अंतर्राष्ट्रीय फिल्म महोत्सव,पुणे २०२१
  • सर्वश्रेष्ठ पटकथा - चौथा अन्ना भाऊ साठे अंतर्राष्ट्रीय फिल्म महोत्सव,पुणे २०२१
  • बेस्ट शॉर्ट फिक्शन फिल्म स्पेशल मेंशन - १४ वां SiGNS लघु फिल्म महोत्सव,[18]  २०२१
  • सर्वश्रेष्ठ लघु फिल्म - छठा बंगाल अंतर्राष्ट्रीय लघु फिल्म महोत्सव [19],  २०२१
  • स्पेशल ज्यूरी मेंशन अवार्ड - ९ वां स्मिता पाटिल डॉक्यूमेंट्री एंड लघु फिल्म महोत्सव, पुणे
  • सर्वश्रेष्ठ कहानी - म. टा. लघु फिल्म महोत्सव२०२२ , मुंबई
  • लघु फीचर फिल्मों की अंतर्राष्ट्रीय प्रतियोगिता का डिप्लोमा "दूरस्थ क्षेत्रों में शिक्षा के विकास के लिए"। [20]

संदर्भ संपादित करें

  1. "साकारले प्रयत्नांचे 'वर्तुळ'". archive.loksatta.com.
  2. "Vartul to be screened at Third Eye Asian Film Festival". archive.indianexpress.com.
  3. "वर्तूळ - एक अनुभव". misalpav.com.
  4. "Cinema that can't escape reality". thehindu.com.
  5. "Showcasing Maharashtra's rural milieu like no other filmmaker". thehindu.com.
  6. "His Cinema doesnot escape reality". issuu.com/thegoldensparrow/docs.
  7. "'Vartul' to be screened at Osian's-Cinefan film festival". deccanherald.com.
  8. "Vartul' to be screened at 8th Third Eye Asian film festival". timesofindia.Indiatimes.com.
  9. "UNICEF Innocenti Film Festival tells stories of childhood from around the world". Unicef.org.
  10. "Prashna (Question) – Social Awareness Short Film". Filmfare.com.
  11. "Online programme". migrationcollective.com.
  12. "Short Film Review: Prashna (Question, 2020) by Santosh Ram". asianmoviepulse.com.
  13. "संतोष राम दिग्दर्शित 'चायना मोबाईल' सिनेमाच्या पोस्टरचे अनावरण". divyamarathi.bhaskar.com.
  14. "The winners of the festival are". americanbazaaronline.com.
  15. "Honors Given to Top Films in Competition at the UNICEF Innocenti Film Festival". unicef.org.
  16. "Prashna (Question) – Social Awareness Short Film". Filmfare.com.
  17. "विंटेज आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवास आजपासून सुरु, जाणून घ्या 'विंटेज'च्या कलाकृती". www.maharashtrajanbhumi.in. मूल से 24 अप्रैल 2021 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 29 अप्रैल 2023.
  18. "santosh ram's question best short film at Bengal and kerala". lokmat.com.
  19. "बंगाल आणि केरळ मध्ये संतोष राम यांचा "प्रश्न" ठरला सर्वोत्कृष्ट लघुपट". btvnewsmaharashtra.blogspot.com.
  20. "बंगाल आणि केरळ मध्ये संतोष राम यांचा "प्रश्न" ठरला सर्वोत्कृष्ट लघुपट". btvnewsmaharashtra.blogspot.com.

बाहरी कड़ियाँ संपादित करें