"पठान": अवतरणों में अंतर

छो 106.211.10.170 (Talk) के संपादनों को हटाकर 2405:205:1085:2D81:9CBE:713E:1A0B:5A55 के आखिरी अवतरण को पूर्ववत किया
टैग: वापस लिया
Khaishagi~hiwiki के सम्पादन हटाये
टैग: 2017 स्रोत संपादन
पंक्ति 7:
 
== विवरण ==
पश्तून इतिहास 5 सौहज़ार या 6 सौहज़ार साल से भी पुराना है और यह अलिखित तरिके से पीढ़ी-दर-पीढ़ी चला आ रहा है। पख़्तून लोक-मान्यता के अनुसार यह जाती 'बनी इस्राएल' यानी [[यहूदी|यहूदी वंश]] की है। इस कथा के अनुसार पश्चिमी एशिया में असीरियन साम्राज्य के समय पर लगभग २,८०० साल पहले बनी इस्राएल के दस कबीलों को देश निकाला दे दिया गया था और यही कबीले पख़्तून हैं।
=== बनी इस्राएल होने के बारे में लिखाईयाँ ===
{{मुख्य|पश्तून लोगों के प्राचीन इस्राएलियों के वंशज होने की अवधारणा}}
पंक्ति 13:
 
== पश्तून क़बीले ==
पश्तून लोक-मान्यताओं के अनुसार सारे पश्तून चार गुटों में विभाजित हैं: '''सरबानी''' (<small>{{Nastaliq|ur|سربانی}}, Sarbani</small>), '''बैतानी''' (<small>{{Nastaliq|ur|بتانی}}, Baitani</small>), '''ग़रग़श्ती''' (<small>{{Nastaliq|ur|غرغوشتی}}, Gharghashti</small>) और '''करलानी''' (<small>{{Nastaliq|ur|کرلانی}}, Karlani</small>)। मौखिक परंपरा के अनुसार यह क़ैस अब्दुल रशीद जो समस्त पख्तूनो के मूल पिता माने जाते हैं उनके चार बेटों के नाम से यह चार क़बीले बने थे। इन गुटों में बहुत से क़बीले और उपक़बीले आते हैं और माना जाता है कि कुल मिलाकर पश्तूनों के ३५० से ४०० क़बीले हैं।<ref name="ref94papez">[http://books.google.com/books?id=TKUxyVCrYn0C A Historical Atlas of Afghanistan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140112040337/http://books.google.com/books?id=TKUxyVCrYn0C |date=12 जनवरी 2014 }}, Amy Romano, The Rosen Publishing Group, 2003, ISBN 978-0-8239-3863-6</ref><ref>[http://www.jamestown.org/programs/gta/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=891&tx_ttnews%5BbackPid%5D=181&no_cache=1 Profiles of Pakistan's Seven Tribal Agencies] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120728084818/http://www.jamestown.org/programs/gta/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=891&tx_ttnews%5BbackPid%5D=181&no_cache=1 |date=28 जुलाई 2012 }}, Syed Saleem Shahzad</ref> पख्तून क़बीले कई स्तरो पर विभाजित रहते हैं। त्ताहर (क़बीला) कई ख़ेल अरज़ोई या ज़ाई से मिल कर बना होता है। ख़ेल कई प्लारीनाओं से मिल कर बना होता है। प्लारीना कई परिवारों से मिल कर बना होता है, जिन्हें कहोल कहा जाता है। एक बड़े क़बीले में अक्सर कई दर्जन उप क़बीले होते हैं वे ख़ुद को एक दूसरे से जुड़ा हुआ मानते हैं। अपने परिवार के वंश व्रक्ष में उनसे संबन्ध बताते हैं यह इस उपक़बीले से सहयोग, प्रतिस्पर्धा, अथवा टकराव पर निर्भर करता है। पख्तू क़बीलाई व्यवस्था में काहोल सबसे छोटी इकाई होती है। इसमें १- ज़मन (बेटे) २- ईमासी (पोते) ३- ख़्वासी (पर पोते) ४- ख़्वादी (पर-पर पोते) होते हैं। तीसरी पीढी का जन्म होते ही परिवार को कोहल का दर्जा मिल जाता है। मुख्य पख़्तून क़बीले इस प्रकार हैं:
* '''सर्बानी क़बीले''' :-
1. Sheranai शेर्नाई
2. Jalwaanai जलानाई
3. Barais (Barech) बरेछ
4. Baayer बायार
5. Oormar ऊरमर
6. Tareen (Tarin) तारीन (उप क़बीले तौर तारीन, स्पीन, राईज़ानी व खेत्रानी यह क़बीले ब्रह्यी व बलूची ज़बान बोलते हैं पश्तु नहीं) [Subtribes: Tor Tarin, Spin Tarin] { Raisani & Khetran are also Tarin. Currently these Tribes are speaking Brahvi & Balochi respectively }
7. Gharshin ग़रशीन
8. Lawaanai लावानाई
9. Popalzai पोपलज़ाई
10. Baamizai बामीज़ाई
11. Sadozai सदोज़ाई
12. Alikozai आलीकोज़ाई
13. Barakzai बरकज़ाई
14. Mohammad zai (Zeerak) ज़ीराकी
15. Achakzai (Assakzai) अज़्ज़ाक्ज़ाई
16. Noorzai नूरज़ाई
17. Alizai अलीज़ाई
18. Saakzai साकज़ाई
19. Maako माकू
20. Khoogyanai खूग्ज़ाई
21. Yousufzai युसुफ़ज़ाई
22. Atmaanzai (Utmanzai) आत्मानज़ाई
23. Raanizai रानीज़ाई
24. Mandan मून्दन
25. Tarklaanai तर्क़्लानाई
26. Khalil ख़लील
27. Babar बाबर
28. Daudzai दाऊदज़ाई
29. Zamaryanai ज़मर्यन्ज़ाई
30. Zeranai ज़ेरानाई
31. Mohmand मोहम्मद
32. Kheshgai (Khaishagi) ख़ैशगी
33. Mohammad Zai (Zamand) मोहम्मेद्ज़ाई
34. Kaasi कासी
35. Shinwarai शिन्वाराई
36. Gagyanai ग़यनाई
37. Salarzaiसलार्ज़ाई
38. Malgoorai मल्गुराई
 
* '''ग़र्ग़श्त क़बीले''' :-
3- Babai बाबई
4- Mandokhail मन्दूखैल
5- Kakar काकर
6- Nagharनग़र
7- Panee (Panri) पानी (खज्जाक लूनी मर्ग़ज़ानी देहपाल बरोज़ाई मज़ारी आदि।Khajjak, Luni, Marghazani, Dehpal, Barozai, Mzari etc.)
8- Dawi दावी
9- Hamar हमार
10- Doomar (Dumarr) धूमर
11- Khondai खुन्दाई
12- Gadoon (Jadun) गरुम जादोन
13- Masakhel (Musakhail) मसखैल
14- Sapai or Safai (Safi) सपाई
15- Mashwanai मशwअनाई
16- Zmarai (Mzarai) Zअमाराई
17- Shalman शलमोन
18- Eisoot (Isot) ईसोत
* '''ख़रलानी क़बीले''' :-
1. Mangal मंगल
2. Kakai काकई
3. Torai (Turi) तोराई
4. Hanee हनी
5. Wardak (Verdag) वर्दक
6. Aurakzai (Orakzai) औराक्ज़ाई
7. Apridee or Afridi [[आफ़्रीदी]]
8. Khattak खत्ताक
9. Sheetak शीताक
10. Bolaaq बलाक़
11. Zadran (Jadran) ज़रदान
12. Wazir वज़ीर
13. Masid (Mahsood) मसीद
14. Daur (Dawar) दावर
15. Sataryanai सत्यानाई
16. Gaaraiग राई
17. Bangash बंगश
18. Banosee (Banuchi) बनुची
19. Zazai (Jaji) ज़ज़ाई
20. Gorbuz ग़र्बूज़
21. Tanai (Tani) तनाई
22. Khostwaa ख़ोस्तवा l
23. Atmaankhel (Utmankhail) उत्मानखैल
24. Samkanai (Chamkani) समकानाई
25. Muqbal मुकबल
26. मनिहार्
* '''बैतानी क़बीले''' :-
1. Sahaak सहाक
2. Tarakai तराकज़ाई
3. Tookhi तूख़ी
4. Andar अन्धर
5. SuleimanKhail (Slaimaankhel) सुलैमानखैल
6. Hotak होतक
7. Akakhail अकखैल
8. Nasar नासर
9. Kharotai ख़रोताई
10. Bakhtiar बख़्तियार
11. Marwat मार्वात
12. Ahmadzai अहमदज़ाई
13. Tarai तराई
14. Dotanai दोतानी (Dotani)
15. Taran तारन
16. Lodhi लोधी
17. Niazai नाईज़ाई
18. Soor सूर
19. Sarwanai सर्वानाई
20. Gandapur गन्धापुरी
21. Daulat Khail दौलत खेल
22. Kundi Ali Khail कुन्धी अली खैल
23. Dasoo Khail दासू खैल
24. Jaafar जाफ़र
25. Ostranai (Ustarana) ओस्त्रानाई
26. Loohanai लूहानाई
27. Miankhail मैनखैल
28. Betani (Baitanee) भैतानी
29. Khasoor ख़सूर
 
यह सभी क़बीले भी कई कई त्ताबरों, कैलों, प्लारीनाओं, व काहूलों में बंटे हुए हैं। यही क़बीलाई संरचना भारत के पठानों द्वारा भी अपनाई जा रही है।
 
== इन्हें भी देखें ==
"https://hi.wikipedia.org/wiki/पठान" से प्राप्त