अफ़ग़ानिस्तान के प्रांत

(अफगानिस्तान के प्रांत से अनुप्रेषित)

अफ़्ग़ानिस्तान के प्रान्त अफ़्ग़ानिस्तान के मुख्य प्रशासनिक विभाग हैं। मध्य एशिया के बहुत से अन्य देशों की तरह अफ़्ग़ानिस्तान में भी प्रान्तों को 'विलायत' बुलाया जाता है, मसलन हेलमंद प्रान्त का औपचारिक नाम 'विलायत-ए-हेलमंद' है। सन् २००४ में अफ़्ग़ानिस्तान में चौंतीस प्रान्त थे। हर प्रान्त की अध्यक्षता एक राज्यपाल करता है और हर प्रान्त अफ़्ग़ान संसद के ऊपरी सदन में (जिसे पश्तो में 'मेशेरानो जिरगा', यानि 'बुज़ुर्गों की सभा' कहते हैं) दो सदस्य भेजता है।

अफ़्ग़ानिस्तान के प्रांत और स्वतन्त्र शहर (संख्यांक तालिका से मिलाएँ)

प्रांत और राजधानियाँ संपादित करें

२००४ में अफ़्ग़ान प्रान्तों की सूची इस प्रकार है:[1]

अफ़्ग़ानिस्तान के प्रांत
प्रांत नक़्शा संख्यांक​ आइसो ३१६६-२:एऍफ़[2] केंद्र आबादी[3] क्षेत्रफल (किमी²) भाषा (एँ) टिप्पणी संयुक्त राष्ट्र क्षेत्र
बदख़्शान ३० AF-BDS फ़ैज़ाबाद ८,१९,३९६ ४४,०५९ दरी फ़ारसी, पामीरी भाषाएँ, पश्तो २९ ज़िले पूर्वोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
बादग़ीस AF-BDG क़ला-ए-नौ ४,९९,३९३ २०,५९१ दरी फ़ारसी, पश्तो ७ ज़िले पश्चिमी अफ़्ग़ानिस्तान
बग़लान १९ AF-BGL पुल-ए-ख़ुमरी ७,४१,६९० २१,११८ दरी फ़ारसी, उज़बेक, तुर्कमेन, पश्तो १६ ज़िले पूर्वोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
बल्ख़ १३ AF-BAL मज़ार-ए-शरीफ़ ११,२३,९४८ १७,२४९ दरी फ़ारसी, पश्तो १५ ज़िले पश्चिमोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
बामयान १५ AF-BAM बामयान ३,४३,८९२ १४,१७५ दरी फ़ारसी ७ ज़िले मध्य अफ़्ग़ानिस्तान
दायकुंदी १० AF-DAY नीली ४,७७,५४४ १८,०८८ दरी फ़ारसी और पश्तो ८ ज़िले
२००४ में ओरूज़्गान प्रान्त बांटकर बनाया गया
दक्षिण-पश्चिमी अफ़्ग़ानिस्तान
फ़राह AF-FRA फ़राह ४,९३,००७ ४८,४७१ पश्तो, दरी फ़ारसी, बलोची ११ ज़िले पश्चिमी अफ़्ग़ानिस्तान
फ़ारयाब AF-FYB मेयमना ८,३३,७२४ २०,२९३ उज़बेक, दरी फ़ारसी, पश्तो व तुर्कमेन १४ ज़िले पश्चिमोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
ग़ज़नी १६ AF-GHA ग़ज़नी १०,८०,८४३ २२,९१५ पश्तो, दरी फ़ारसी १९ ज़िले दक्षिण-पूर्वी अफ़्ग़ानिस्तान
ग़ोर AF-GHO चग़चरान ६,३५,३०२ ३६,४७९ दरी फ़ारसी, पश्तो १० ज़िले पश्चिमी अफ़्ग़ानिस्तान
हेलमंद AF-HEL लश्कर गाह १४,४१,७६९ ५८,५८४ पश्तो, दरी फ़ारसी १३ ज़िले दक्षिण-पश्चिमी अफ़्ग़ानिस्तान
हेरात AF-HER हेरात १७,६२,१५७ ५४,७७८ दरी फ़ारसी, पश्तो, तुर्कमेन १५ ज़िले पश्चिमी अफ़्ग़ानिस्तान
जोज़जान AF-JOW शबरग़ान ४,२६,९८७ ११,७९८ उज़बेक, तुर्कमेन, पश्तो व दरी फ़ारसी ९ ज़िले पश्चिमोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
काबुल २२ AF-KAB काबुल ३३,१४,००० ४,४६२ दरी फ़ारसी, तुर्कमेन, पश्तो और उज़बेक १८ ज़िले मध्य अफ़्ग़ानिस्तान
कंदहार १२ AF-KAN कंदहार २९,१३,००० ५४,०२२ पश्तो, दरी फ़ारसी १६ ज़िले दक्षिण-पूर्वी अफ़्ग़ानिस्तान
कापीसा २९ AF-KAP महमूद-ए-राक़ी ३,५८,२६८ १,८४२ दरी फ़ारसी, पश्तो, पाशाई ७ ज़िले मध्य अफ़्ग़ानिस्तान
ख़ोस्त २६ AF-KHO ख़ोस्त ६,३८,८४९ ४,१५२ पश्तो १३ ज़िले दक्षिण-पूर्वी अफ़्ग़ानिस्तान
कुनर ३४ AF-KNR असदाबाद ४,१३,००८ ४,९४२ पश्तो १५ ज़िले पूर्वोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
कुंदुज़ १८ AF-KDZ कुंदुज़ ८,२०,००० ८,०४० पश्तो, दरी फ़ारसी, उज़बेक व तुर्कमेन ७ ज़िले पूर्वोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
लग़मान ३२ AF-LAG मेहतर लाम ३,८२,२८० ३,८४३ पश्तो, पाशाई, नूरिस्तानी व दरी फ़ारसी ५ ज़िले पूर्वी अफ़्ग़ानिस्तान
लोगर २३ AF-LOW पुल-ए-आलम ३,२२,७०४ ३,८८० पश्तो, दरी फ़ारसी ७ ज़िले मध्य अफ़्ग़ानिस्तान
मैदान वरदक २१ AF-WAR मैदान शहर ५,२९,३४३ ९,९३४ पश्तो, दरी फ़ारसी ९ ज़िले मध्य अफ़्ग़ानिस्तान
नंगरहार ३३ AF-NAN जलालाबाद १३,४२,५१४ ७,७२७ पश्तो, दरी फ़ारसी २३ ज़िले पूर्वी अफ़्ग़ानिस्तान
नीमरूज़ AF-NIM ज़रंज १,१७,९९१ ४१,००५ बलोची, पश्तो व दरी फ़ारसी ५ ज़िले दक्षिण-पश्चिमी अफ़्ग़ानिस्तान
नूरिस्तान ३१ AF-NUR पारून १,३०,९६४ ९,२२५ नूरिस्तानी, पश्तो ७ ज़िले पूर्वोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
पकतिया २४ AF-PIA गरदेज़ ४,१५,००० ६,४३२ पश्तो, दरी फ़ारसी ११ ज़िले दक्षिण-पूर्वी अफ़्ग़ानिस्तान
पकतीका २५ AF-PKA शरना ८,०९,७७२ १९,४८२ पश्तो, दरी फ़ारसी १५ ज़िले दक्षिण-पूर्वी अफ़्ग़ानिस्तान
पंजशीर २८ AF-PAN बाज़ारक १,२८,६२० ३,६१० दरी फ़ारसी ५ ज़िले
२००४ में परवान प्रान्त बांटकर बनाया गया
पूर्वोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
परवान २० AF-PAR चारीकार ४,९१,८७० ५,९७४ दरी फ़ारसी, पश्तो ९ ज़िले मध्य अफ़्ग़ानिस्तान
समंगान १४ AF-SAM समंगान ३,७८,००० ११,२६२ दरी फ़ारसी, उज़बेक ५ ज़िले पश्चिमोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
सर-ए-पोल AF-SAR सर-ए-पोल ५,०५,४०० १६,३६० दरी फ़ारसी, पश्तो और उज़बेक ७ ज़िले पश्चिमोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
तख़ार २७ AF-TAK तालोक़ान ८,३०,३१९ १२,३३३ दरी फ़ारसी, उज़बेक, पश्तो १२ ज़िले पूर्वोत्तरी अफ़्ग़ानिस्तान
ओरूज़्गान ११ AF-ORU तरीनकोट ३,२०,५८९ १२,६९६ पश्तो, दरी फ़ारसी ६ ज़िले मध्य अफ़्ग़ानिस्तान
ज़ाबुल १७ AF-ZAB क़लात २,४४,८९९ १७,३४३ पश्तो, दरी फ़ारसी ९ ज़िले दक्षिण-पूर्वी अफ़्ग़ानिस्तान

इन्हें भी देखें संपादित करें

सन्दर्भ संपादित करें

  1. The World Factbook: Afghanistan (अंग्रेज़ी) Archived 2017-09-20 at the वेबैक मशीन, Central Intelligence Agency (सी आइ ए), Accessed 27 दिसम्बर 2011
  2. ISO 3166-2:AF (International Organization for Standardization, ISO 3166-2) codes for the provinces of Afghanistan
  3. "संग्रहीत प्रति". मूल से 7 जुलाई 2010 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 3 जुलाई 2012.